Nhắc đến Trần Văn An, người ta nhắc đến những tác phẩm điêu khắc sắt thép vừa vạm vỡ trầm tĩnh, vừa mềm mại tình cảm… Trong thời gian gần đây, phương thức biểu đạt mới của anh tập trung vào những khối tròn to nhỏ đầy ám ảnh, gợi những suy tư sâu sắc về xã hội, môi trường, nhân sinh,…
Trong những năm gần đây, nhà điêu khắc Trần Văn An tập trung sáng tác series nào và ý niệm đằng sau đó là gì thưa anh?
Trước khi đi vào trọng tâm câu hỏi này, có lẽ, tôi muốn làm rõ một chút về các giai đoạn sáng tác của mình kể từ khi tham gia hoạt động nghệ thuật từ năm 2010 tới bây giờ.
Lớp bụi thời gian – 2012 – Sắt hàn và gương kính – H.200cm
Từ năm 2010 đến năm 2015 là giai đoạn sáng tác đầu tiên của tôi với những hình khối hình học tối giản, trừu tượng mang tính lý trí, thể hiện muôn vàn xúc cảm nội tâm hay suy tư về những vấn đề của đời sống xã hội. Một số tác phẩm tiêu biểu như: Lớp bụi thời gian (2012, chất liệu sắt hàn và gương kính) đang trưng bày tại không gian ngoài trời của Bảo tàng không gian Văn hoá Mường, Lớp vỏ (2013, chất liệu sắt hàn), tác phẩm đạt giả nhì Triển lãm 10 năm điêu khắc 2003 – 3013, đang trưng bày tại Trường Đại học Mỹ thuật Việt Nam, Giãn nở (2015, chất liệu sắt hàn) thuộc bộ sưu tập của Bảo tàng Mỹ thuật Việt Nam.
Từ năm 2015 – 2018 là giai đoạn sáng tác thứ hai của tôi với việc tập trung khai thác những hình thể thực vật trong thiên nhiên để đưa vào tác phẩm bằng ngôn ngữ điêu khắc cô đọng mang tính khái quát cao. Tất cả thể hiện qua series “Mùa hoa”, lấy cảm hứng từ những thân cây, búp lá, nụ hoa bởi tôi quan niệm chúng luôn ấp ủ nguồn năng lượng mạnh mẽ đợi ngày bung nở và hướng tới tương lai mới tốt đẹp hơn. Tác phẩm tiêu biểu và cũng là tác phẩm đầu tiên trong series này là Mùa hoa (2015, chất liệu nhôm đúc) đang trưng bày tại Bảo tàng Nghệ thuật Đương đại Flamingo.
Từ năm 2018 đến nay, tôi đi tìm dạng thức biểu đạt mới trên con đường sáng tạo của mình. Từ những vết hàn kim loại trên các tác phẩm của hai giai đoạn trước, tôi nghĩ rằng vết hàn không chỉ đơn giản là để kết nối các mảnh kim loại vào nhau mà còn chứa đựng tiếng nói riêng. Vì vậy, tôi biến chúng thành những khối chấm tròn nổi trên toàn bộ bề mặt tác phẩm với các kích thước to nhỏ khác nhau. Người xem có cảm nhận tác phẩm ấy được tạo thành từ hàng nghìn khối chấm nhỏ. Tôi đã công bố dạng thức biểu đạt này trong triển lãm cá nhân “Tiếng vọng” vào năm 2019 tại Bảo tàng Mỹ thuật Việt Nam. Tôi quan niệm rằng mọi vật đều tạo thành từ những hạt rất nhỏ gắn kết với nhau, vì vậy tôi đã tỉ mỉ tạo ra những chấm hàn trên toàn bộ bề mặt tác phẩm.
Anh có thể chia sẻ chi tiết hơn về quá trình tạo tác và ẩn ý đằng sau những tác phẩm Mục ruỗng gần đây?
Vẫn thuộc hành trình đi tìm dạng thức biểu đạt, tôi đã công bố những tác phẩm “Mục ruỗng” từ 1 – 5 trong triển lãm Nghệ sĩ trẻ Việt Nam và triển lãm Điêu khắc Hà Nội – Sài Gòn vừa qua. Chúng thuộc series “Mục ruỗng” mà tôi đã làm và đang tiếp tục triển khai. Trong series này, tôi sử dụng kỹ thuật khoan trên chất liệu gỗ để tạo hình tác phẩm. Mỗi tác phẩm được tạo hình với nhiều lỗ khoan to, nhỏ khác nhau, tượng trưng cho dạng thức biểu đạt mới và khái quát những quan sát của tôi từ ký ức đến hiện tại.
Mục ruỗng #4 – 2020 – Gỗ – 47 x 98 x 15 (cm).
Trong ký ức của tôi hiện lên những năm mất mùa đói kém do loài chuột bọ, sâu bệnh phá hoại mùa màng. Chúng chích hút và truyền bệnh virut làm cho thân cây lúa và loại hoa màu khác mục ruỗng và chết đi. Chúng như một thứ dịch bệnh không thể chặn đứng.
Trong hiện tại, tôi thấy con người ngày nay đang đứng trước nhiều cám dỗ về tiền bạc, địa vị, vật chất cũng như tinh thần: nạn tham nhũng đục khoét ngân khố quốc gia của một số bộ phận quan chức nhà nước; sự suy đồi xuống cấp đạo đức và nhận thức sai lệch của con người bởi sự xâm lấn của những nguồn văn hoá độc hại khiến con người ngày càng trở nên vô cảm; ô nhiễm môi trường ngày càng trở nên nghiêm trọng bởi nạn phá hoại môi trường; tài nguyên thiên nhiên ngày càng cạn kiệt bởi sự khai thác vô độ của con người; nguồn lương thực, thực phẩm ôi thiu tẩm ướp hoá chất ngày càng nguy hại ngay trên bữa ăn hàng ngày của mỗi gia đình bởi sự chạy theo lợi nhuận kinh tế của người sản xuất, bất chấp sức khoẻ của người tiêu dùng…Tất cả đang diễn ra trong xã hội hôm nay. Vì vậy, tôi đã chọn từ “mục ruỗng” để đưa vào tác phẩm của mình bằng những lỗ khoan chi chít nhằm khái quát những vấn đề trên.
Nguồn: https://luxuo.vn/culture/dieu-khac-gia-tran-van-an-muc-ruong-the-hien-cho-mot-xa-hoi-dang-bi-duc-khoet.html