Khái niệm “Trường học Paris” có nguồn gốc phức tạp, xuất hiện lần đầu tiên vào năm 1923 dưới ngòi bút của nhà thơ - nhà phê bình Roger Allard. André Warnod, cũng là một nhà phê bình, dùng nó để mô tả sự hiện diện tràn đầy sinh lực của các nghệ sĩ nước ngoài ở Paris: họa sĩ Picasso người Tây Ban Nha, Van Dongen người Hà Lan, Soutine và Chagall người Belarus, Chana Orloff người Ukraina, Foujita người Nhật, Diego Rivera người Mexico và nhiều hơn nữa. Năm 1925, Louis Vauxcelles ước tính số lượng nghệ sĩ có mặt ở Paris là 40.000, trong đó có 28.000 người nước ngoài. Paris - Thành phố Ánh sáng khi đó là trung tâm của đời sống nghệ thuật ở châu Âu và là điểm tham chiếu cho phần lớn thế giới.
Ảnh chụp các nghệ sĩ tại quán cà phê La Rotonde năm 1925.
‘Trường học Paris” không phải là một trường nghệ thuật theo nghĩa lịch sử của thuật ngữ này, có giảng viên nghệ thuật và các học trò, đoàn kết trong cách tiếp cận nghệ thuật chung hay ám chỉ các nghệ sĩ lưu trú tại một vùng.
Trên thực tế, “Trường học Paris” là một nhóm nghệ sĩ từ chối mọi chủ nghĩa hàn lâm và đòi độc lập về nghệ thuật thể hiện sự đa dạng trong thế giới của họ: những bức tranh chân dung đầy màu sắc và huyền ảo của Van Dongen; những cặp đôi của Chagall, trong đó họa sĩ với Bella, tình yêu của đời ông; những người tắm tráng lệ của họa sĩ Picasso; những nhân vật nữ của nhà điêu khắc Chana Orloff; những bức tranh chân dung hấp dẫn của Modigliani…
Tranh sơn dầu trên toan Jeanne Hébuterne (1919) của họa sĩ Modigliani.
Paris khi đó là một thành phố đặc biệt hấp dẫn đối với các nghệ sĩ, nhờ những địa điểm giảng dạy đa dạng với học phí phải chăng, như học viện tư nhân, bảo tàng, nhờ thị trường nghệ thuật năng động, tại nhiều phòng triển lãm như Indépendants được thành lập bởi họa sĩ Signac. Cơ hội thị trường đáng kể nhờ mạng lưới phòng trưng bày nghệ thuật ngày càng mở rộng và các nhà sưu tập nhiệt tình. Các quán cà phê Montparnasse, la Coupole, la Rotonde, la Closerie des Lilas đều là những nơi giao lưu mà nhiều nghệ sĩ không xu dính túi được ghi nhận.
Chiến tranh thế giới thứ nhất đánh dấu điểm chấm dứt của động lực này: Chagall, khi đến Belarus, thuộc Đế quốc Nga, đã bị mắc kẹt ở đó trong phần lớn thời gian của cuộc xung đột. Pascin trốn sang Hoa Kỳ để không quay trở lại Bulgaria, lúc đó đang có thái độ thù địch với Pháp. Nhiều nghệ sĩ nước ngoài như Kisling hay Marcoussis đã tình nguyện chiến đấu bên cạnh binh lính Pháp.
Soutine và Modigliani mong muốn nhập ngũ nhưng đã xuất viện vì lý do y tế. Sau chiến tranh, sự năng động lại tiếp tục, nhưng những người tiên phong ít cấp tiến hơn. Suy cho cùng, “Trường học Paris” trên hết là: giao lưu, thi đua, phóng túng, nói ngắn gọn - trường đời Paris.
Nguồn: Chagall, Modigliani, Picasso : aux origines de l’École de Paris | connaissancedesarts
Biên dịch: Kim Ngân
Biên tập: Thu Huyền